Ben Franklin Etkisi 😇😈☯️💟

Bir gün iyilik ve kötülük deniz kıyısında karşılaştılar, dediler ki; ‘haydi denize girelim!’ elbiselerini çıkartıp sularda yüzdüler. Bir süre sonra kötülük, kıyıya dönüp iyiliğin giysilerine büründü ve yoluna gitti. İyilik de denizden çıktı fakat kendi elbiselerini bulamadı. Çıplak olmaktan utanıyordu, çaresiz kötülüğün elbiselerine büründü ve yoluna devam etti. O gün bu gündür insanlar onları birbirine karıştırdılar!

İyiliğin içinde kötülük, bir bedende çift başlı siyam ikizi gibi yaşamaya devam ediyor. Gece gündüze, alınan nefes verilene, sevgi nefrete, siyah beyaza karışmadan ikilemlerden oluşan masalsı şekilde birbirine muhtaç, ritim içerisinde hareket eden tezat kavramlar bırakıyor bizlere. İyilik ‘arzu edilen’, kötülük ‘arzu edilmeyen’ ise, bireysellik de işin içinde demektir. Karşılık beklemeden yapılan bir iyilik, harcadığınız emek iyilik yapılan kişiye daha yakın hissetmenize, karşılık gelmeden bir iyilik daha yapma eğilimine neden olur mu? Psikolojik araştırmalara göre; evet. Bir başka deyişle, iyilik yaptığımız kişiye daha çok bağlanıyoruz, emek verdiğimiz ilişkiye bağlılığımız verdiğimiz emek doğrultusunda artıyor. Bunu keşfeden ilk kişi ABD’nin kurucularından, Benjamin Franklin olduğu için ‘Ben Franklin Etkisi’ deniyor. Franklin, bunu şöyle tanımlamış: “Size bir iyilik yapmış birisi, sizin ona yapma zorunluluğunuzu yerine getirmenize kıyasla, yeniden yapmaya çok daha hazır olacaktır.”

Ben Franklin etkisine göre, biriyle bağ kurmak için küçük bir iyilik istemek, iyilik yapmaktan daha iyi bir fikir. İyilik istemek ve yapmasına izin vermek ona güç hissettirebileceği gibi, sempatisinin artmasına neden oluyor. İyilik görene kıyasla, iyilik yapanın ilişkiye bağlılığı artıyor. Bu yaklaşım ile ‘düşman’ olarak nitelendirdiğimiz insanlar ile olan ilişkimize yeni bir strateji getirebilir. Ben Franklin etkisini ters yönden işlettiğimizde, kötülük yaptığımız birine kötülük yapma eğilimimiz başka insanlara göre daha fazla olacaktır. Ancak bir iyilik isteyerek, onu iyiliğe zorlamak ilişkiyi tamamen değiştirebilir. Ben Franklin kitaplara düşkün biriymiş, kendisinden nefret ettiğini düşündüğü bir kitap koleksiyonerinden okumak için bir kitap istemiş. Kitabı bir hafta sonra teşekkür notuyla iletmiş. Sonraki görüştüklerinde bu aksi koleksiyonerin kendisine yaklaşımı olumlu yönde çok daha farklıymış, hatta kendisi istemeden Franklin’e iyilik yapmaya devam etmiş.

Bir anne babanın, çocuğuna olan ilişkisini düşündüğümüzde, yardıma muhtaç bir bebeğin hayatlarına girişiyle sürekli ona karşı iyilik yapma, ihtiyaçlarını karşılama, destek verme hali görürüz. Oluşan bu güçlü bağı yıkmak gerçekten büyük emek ister. Evrimsel olarak, canlılar ‘yatırım’ yaptıkları bireylere kendilerini psikolojik olarak çok yakın hissederler.

Ben Franklin etkisi bilişsel uyuşmazlık sayılsa da, toplumsal boyutta uyuşmazlıkların çözümü olabilir. İnsanlara mutluluğu dost sayısının artması getirir, düşmanlarının değil! İyi insan olmanın, karşılıksız yardımlarda bulunmanın karşıdan gelecek bir onaya ihtiyacı yoktur, gönül nehrini sevgi ve olumlu hislerle çağlatır ve bu hisler sırlı bir aynadan yansıyarak geri döner…

Mutlu, keyifli bir Pazar günü dileğiyle

Sevgilerimle 💝

Elif Ata

#benfranklinetkisi #benfranklin