IRON RING ve THEMIS

Kanada’da 1907 yılında inşası devam eden Quebec Köprüsü yıkılmış ve 75 işçi hayatını kaybetmişti. Bilirkişi raporuna göre hatalı projelendirme söz konusuydu. Kanada’da mühendislik fakültelerinde eğitim almış öğrencilere mezuniyet töreninde o günün anısına köprünün çeliğini simgeleyen “iron ring”dedikleri yüzükleri verirler ve ömür boyunca bu yüzüğü takmalarını beklerlerler, böylece sorumluluklarının farkındalığı açısından bir “hatırlatıcı”nın her zaman yanlarında olmasını isterlermiş.

Semboller dünyasında yaşıyoruz… Gördüğümüz herhangi bir nesneyi kendi dünyamızda anlamlandırabildiğimiz kadar, evrensel olarak anlam kazanmış nesnelerle de iç içeyiz.  Dünyanın pek çok yerinde simgeleşip anlam kazanmış, gözleri bağlı, bir göğsü açık, bir elinde kılıç, diğer elinde terazi bulunan heykellerde, rölyeflerde, tablolarda yer alan kişi Yunan Mitolojisindeki Adalet Tanrıçası Themis’tir.

Her simgenin muhteva ettiği bir anlam var. Kör olmadığı halde gözlerinin bağlı olması insanları yargılamada tarafsız olunması gerektiğini; sol elindeki terazi, adaletin taraflar arasında eşit dağıtılmasının gerekliliğini; sağ elindeki kılıç, adaletin hakkaniyet ölçülerinde ve etkili bir biçimde dağıtılması halinde hakkın yerini bulacağını; bir göğsünün açık olması ise ne kadar tahrik edici olursa olsun dokunulmazlığı temsil eder. “Adalet” mekanizmasının nasıl olması gerektiği son derece çarpıcı ögeler ile kompozisyon haline getirilip bir görsel ile kafalara kazınsın istenilmiş.

2023 yılının ülkemiz için en hazin olayı Kahramanmaraş depremiydi ve resmi rakamlara göre onbinlerce, tahminime göre ise yüzbinlerce insan hayatını kaybederken, milyonlarca insan da direkt olarak zarar gördü. Geçtiğimiz hafta Japonya’da açığa çıkan enerji bakımından Kahramanmaraş depremine benzer bir deprem yaşandı ve ölü sayısı 100’lü sayılarda seyrederken yıkılan bina sayısının 50 civarında olduğu açıklandı. İki ülkenin de hemen her yerinde her an deprem tehlikesi/beklentisi varken, deprem sonrası bir yerde 100’ler bir yerde 100.000’ler ölüyorsa ortada çok büyük yanlışlıklar var demektir. Genelde hayatın olağan akışında, özelde deprem konusunda bana göre çözüm son derece basit: “iron ring” ve “Themis”. Yani akıl, sorumluluk ve vicdan sahibi mühendislerin nezdinde inşa edilen binalar ve onların başında Demoklesin kılıcı gibi duran, Themis ile simgelenen “adalet”.

Kahramanmaraş Depremi sonrasında yıkılan binalardan dolayı gözaltına alınan ya da tutuklanan kişi sayısı soruluyor Adalet Bakanı’na, o da şöyle cevap veriyor: “Bugüne kadar hakkında işlem yapılan şüpheli sayısı 245, tutuklanan şüpheli sayısı 54, hakkında adli kontrol verilen şüpheli sayısı 47, yakalama kararı çıkarılan ama henüz yakalanmamış şüpheli sayısı 7, gözaltı talimatı verilen 45, gözaltında olan kişi sayısı ise 27. Şüphelilik vasfı değerlendirilen kişi sayısı şu anda 29. Yurt dışında olduğu tespit edilen 4, öldüğü tespit edilen 10, ifadeleri alınan 22 şüpheli bulunduğunu buradan ifade etmek isterim. Şüpheliler tespit edildikçe, haklarındaki tedbir kararları dahil Ceza Muhakemesi Kanunu çerçevesinde yapılması gereken her şey eksiksiz yapılmaktadır. Bundan sonra da eksiksiz yapılacaktır.”

Yüzbinlerce insan ölmüş, yüzbinlerce bina yıkılmış, sorumlu görülen ve cezaya tabi tutulan kişi sayısı “yüz” bile değil. Özellikle sosyal medyada “Depremden dolayı hükümet zaaf gösterdi” diyen, Kızılay, AFAD eleştirisi yaptığı için gözaltına alınan insan sayısı eminim çok daha fazladır… Hiçbir sorumluluk yüklemeyip cezaya tabi tutulmayan bir sistemde hangi ev, konut, yapı güvenli olabilir ki?

Bir ülkenin ayakta kalabilmesi için öncül mekanizma “adalet”tir. Karşında kimin olduğunu görmediğin/görmezden geldiğin, herkese eşit ve hakkaniyetli bir şekilde yaklaştığın, hukuk çerçevesinde verilen tüm kararların saygıyla karşılanıp kabul edileceği bir sistem. Yani Themis’in gözleri kapalı, göğsü açık olması gerekirken ne yazık ki bizde Themis’in gözleri açılıp göğsü kapatıldı. Hatta “kadındır, elimin kiridir” denilip taciz/tecavüz edildi. Sonumuz hayrolsun…

İyi Pazarlar.