ÇAVUŞESKU’NUN TERMOMETRESİ

1980’li yıllarda çocuk olanların unutamadığı ve belki de bir kısmını travmaya sokan, son derece korkunç bir olay yaşandı: Dönemin tek yayın organı olan, pek çok şey için sansür uygulayan TRT, Romanya Devlet Başkanı Çavuşesku’nun eşi ile birlikte idam edilişini canlı yayınladı. Devlet eliyle komünizmi kötü göstermek adına bu ürkütücü hatta mide bulandırıcı sahneyi vatandaşa izletmek nasıl da berbat bir propagandaydı. Şimdilerde -haklı gerekçeyle- çocuklar kötü etkilenir diye televizyonlarda sigara görüntüsü bile sansüre uğrarken; bizler canlı yayında bir ülkenin devlet başkanının kurşuna dizilişine, eşinin yalvarışlarılarına ve isabet eden kurşunlar sonrasında duvarın dibine yığıldıklarına tanıklık ediyorduk. Elbette Çavuşesku matah bir adam değildi. Aldığı kararlar, uygulamalar, baskılar kendi halkını hem maddi hem de manevi anlamda fakirliğe sürüklemişti.

Çavuşesku döneminin “Çavuşesku termometresi” diye kavramlaşan meşhur uygulamalarından biri şuydu: hava sıcaklığı 10 derecenin altına düşmediği takdirde kaloriferleri yakmak yasaktır. Ülke darboğazda olduğu ve yeterli enerji kaynakları bulunmadığı için Rumen hükümeti gerçek sıcaklık değerlerini verdirmeyip her zaman hava sıcaklığını 10 derecenin üzerinde gösterir. Böylece Çavuşesku’nun sarayı hariç kaloriferler asla yanmazdı. Yani otoriter rejim kendi menfaatleri için gerekirse bilim ile ölçümlenebilecek olayları bile baskı altına alabiliyordu.

Şu an bu satırları okuyan akl-ı selim insanların: “E bu termometre bizde de var. Adı da TÜİK” dediğini duyar gibiyim. Toplumun sosyo-ekonomik davranışlarını ölçtüğünü zanneden, gerçeklikten uzak, keyfekeder enflasyon oranları veren, “hissedilen enflasyon” gibi ipe sapa gelmez kavramlar uyduran, anlamsız konularda istatistiki veri sunan “devlet” kurumu. Burası için en güzel tanımı bir ekonomi profesörü yapmıştı:

Üç çeşit yalan vardır:

1- Yalan

2- Kuyruklu Yalan

3- TÜİK

İşsizliğin azaldığını, “gerçek” enflasyonun %64, “hissedilen” enflasyonun %129 olduğunu açıklayan bu son derece “doğrucu” kurum yeni bir veri daha açıklamış: Yaşam Memnuniyet Oranı yani Mutluluk Oranı, geçen senenin üzerine çıkarak %52 olmuş. Sokakta gördüğüm her 10 kişiden 11’ini (evet 11’i) kaşları çatık, her an patlamaya hazır bomba gibi görüyor olmam benim göz yanılsamammış meğer. Her iki kişiden birinin mutlu olduğunu söylemelerini mi garipseyeyim yoksa geçtiğimiz sene nerdeyse demografiyi değiştirecek büyük bir afet yaşanmasına ve her geçen gün kötüye giden ekonomik şartlara rağmen daha da mutlu olunduğunu deklare etmelerine mi şaşırayım bilemedim. Bu kurumun çalışma prensibi muhtemelen şöyle: bunların önüne bazı sayılar veriyorlar %64, %52, %78, %129 v.s gibi. Çalışanlara da diyorlar ki “bu sayıları kafanıza göre bazı verileri açıklamak için kullanın”. Tamamen “tümdengelim” prensibi 🙂 Ya da mesela mutluluk oranı için telefonla anket yapıyorlar, şöyle bir diyalog geçiyor:

– Alo, sizinle bir anket çalışması yapacağız. Kendinizi mutlu hissediyor musunuz?

– Şükür (Türk insanının çoğunun vazgeçilmez cevabı)

“Yaz, mutlu!” 🙂

veya

– Alo, sizinle bir anket çalışması yapacağız. Kendinizi mutlu hissediyor musunuz?

– He he Allahın belaları, çok mutluyuz!

“Mutluyuz dedi; yaz, mutlu!”

Yani bu oranın çıkma ihtimali ancak böylesi kinayeli, mecaz dolu cevaplar sonucu oluşabilir. Yoksa şu “hayat yorgunu” insanların yarısının mutlu olduğuna inanmak bilime, kilime, mantığa, mantıya sığmaz.

Keşke borçlarımızı, vergilerimizi, günahlarımızı da TÜİK hesaplasa… Ne güzel olmaz mı 🙂

“Gerçekten” Mutlu Pazarlar.