ŞARKILAR “KİMİ” SÖYLER?

Bir gün Kur’an-ı Kerim’in Türkçe mealini okurken şöyle bir ayete denk geldim: “Ey iman edenler! Belirlenmiş bir zamana kadar bir borç ilişkisi kurduğunuzda bunu yazın. (…) Borç küçük olsun büyük olsun vadesini belirterek onu yazmaktan üşenmeyin.” (Bakara Suresi 282. ayet) Ayet her ne kadar bir para ilişkisinden bahsediyor gibi görünse de ben “yazma” fiiline takıldım ve önemli – önemsiz ayrımı yapmadan öncelikle çocuklarıma, belki muhtemel torunlarıma, onların çocuklarına v.s yaşadığım dönemi, bana öğretilenleri, düşüncelerimi onlara aktarmak adına bu sayfayı açtım. Bir şekilde sayfamı her yaştan takip edenler oldu ve bu defa okuyucularımın da ilgisini çekebileceği, keyiflenebileceği, belli bir ortak değeri paylaşabileceği konular yazmaya başladım ve bu şekilde de devam ediyorum.

Türk toplumu olarak “yazmak” konusunda geçmişten beri sıkıntılarımız olmuş. Genelde sözlü iletişimi tercih etmiş, yazmayı hep ötelemişiz. Mesela Osmanlı’ya dair en büyük eleştirilerden biri matbaanın geç gelmesidir. Sadece bu konu bile yazma konusunda ne kadar sorunlu olduğumuzu gösterir. Bu yüzden de çoğu şeyi kayıt altına alamıyoruz.

Çoğu zaman dinlerken hüzünlendiğimiz, keyiflendiğimiz, çeşitli duygu atmosferlerine girdiğimiz bir şarkının, türkünün hangi evrelerden geçtiğini, kime hitap ettiğini yani hikayesini bile bilemiyoruz. Tabii söz, bir ağızdan çıktıktan sonra onu anlamlandırmak dinleyene kalmıştır. Ama ben gene de mutfakta yaşananları önemsiyorum. Mesela daha önce bir yazımda Orhan Seyfi Orhon’a ait “Veda Busesi” adlı eserin bir aşk şiiri/şarkısı olmadığını, şairin, vefat eden kızına, bir ayna karşısında kendisiyle konuşurken  yazdığını söylemiştim. Bu hikayeyi bildikten sonra artık o şarkıyı ne zaman dinlesem o sahne gözümün önüne geliyor. Bunun gibi pek çok eser var. Birkaçını paylaşmak istiyorum.

ilk eserimiz Neşet Ertaş’a ait “Neredesin Sen” türküsü:

“Şu garip halimden bilen işveli nazlım

Gönlüm hep seni arıyor neredesin sen

Tatlı dillim, güler yüzlüm, ey ceylan gözlüm

Gönlüm hep seni arıyor neredesin sen

Ben ağlarsam ağlayıp gülersem gülen

Bütün dertlerimi anlayıp gönlümü bilen

Sanki kalbimi bilerek yüzüme gülen

Gönlüm hep seni arıyor neredesin sen

Sinemde gizli yaramı kimse bilmiyor

Hiçbir tabip bu yarama melhem olmuyor

Boynu bükük bir garibim yüzüm gülmüyor

Gönlüm hep seni arıyor neredesin sen”

www.youtube.com/watch

İlk bakışta müthiş bir aşk türküsü gibi görünse de Neşet Ertaş bu türküyü annesi için yazmış. Aslında 2. kıtaya bakmak yeterli. “Ben ağlarken ağlayıp gülerken gülen, bütün dertleri anlayıp gönlünü bilen” tek kişi ancak anne olabilir.

İkinci şarkımız, özellikle benim kuşağımın çocukken her bayram duyduğu Barış Manço’nun “Bugün Bayram” şarkısı:

“Sen gittin gideli

İçimde öyle bir sızı var ki

Yalnız sen anlarsın

Sen şimdi uzakta

Cennette meleklerle

Bizi düşler ağlarsın

Bugün bayram

Erken kalkın çocuklar

Giyelim en güzel giysileri

Elimizde taze kır çiçekleri

Üzmeyelim bugün annemizi”

www.youtube.com/watch

Nerdeyse bir marş gibi keyifle söylediğimiz bu şarkı aslında hazin bir öyküyü anlatıyor. Eşi vefat etmiş bir baba, çocuklarını alıp eşinin yani çocuklarının annesinin mezarının başına bayram ziyaretine gidişini anlatan bu şarkıyı duymak, artık keyiften çok hüzün bırakıyor.

Bir diğer şarkımızı Leman Sam’ın “Kıyamam Sana” adlı parçası:

“Bir gün anlayacaksın

Neden sessizce gittiğimi

Senden vazgeçmek uğruna

Nasıl bir savaş verdiğimi

Mevsim kış olur hani bir yudum güneş bulamassın

Sonsuz uçurumlardaki çiçeklere dokunamassın

Her sabah bir sayfa daha eksilip gidiyor ömrümden

Gönlümün yıkıntılarında can çekişiyor umutlarım

Ellerimde acı var ellerini tutamam

Kıyamam kıyamam sana

Yollarımda ayaz var yaklaşma yollarıma

Kıyamam kıyamam sana

Karanlık gecelere ortak edemem seni

Kıyamam kıyamam sana…”

www.youtube.com/watch

Bu şarkıda da ilk planda iki sevgilinin ayrılık hikayesi gibi bir durum var gibi görünüyor ama işin perde arkası öyle değil. Bu şarkının sözlerini yazan kişi meçhul bir hayat kadını. Ve bu kadın, bu dram dolu sözleri ufacık kızı için yazıyor…

Kimi zaman şarkıların “ne”yi söylediğinden çok “kimi” söylediğine dikkat etmek gerekiyor sanırım.

Keyifli, mutlu Pazarlar diliyorum.

Sevgilerimle.. 💖